DTV eBook - Mượn Sách Truyện Tiểu Thuyết Văn Học Miễn Phí Tải PRC/PDF/EPUB/AZW

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách Cuộc Đua Giải Mã Hòn Đá Rosetta của tác giả Edward Dolnick.

Vậy thì chúng ta đang ở đây, ở Ai Cập, vùng đất của các Pharaoh, vùng đất của Ptolemies, vương quốc của Cleopatra… với đầu cạo sạch như đầu gối của bạn, hút những chiếc tẩu dài và uống cà phê khi nằm trên đi văng. Tôi có thể nói gì? Làm thế nào tôi có thể viết thư cho bạn về nó? Tôi hầu như không hồi phục sau sự ngạc nhiên ban đầu của mình.

—Gustave Flaubert, 1850

Mốc thời gian

3100 TCN – Chữ tượng hình sớm nhất

2686 TCN–2181 TCN – Cổ Vương quốc

2600 TCN – Nhân sư vĩ đại; Kim tự tháp vĩ đại

2040 TCN–1782 TCN – Trung Vương quốc (thời kỳ hoàng kim của văn học Ai Cập)

1570 TCN–1070 TCN – Vương quốc mới (kỷ nguyên giàu có nhất trong lịch sử Ai Cập)

1334 TCN–1325 TCN – Vua Tut trị vì

1279 TCN–1213 TCN – Ramesses II trị vì (pharaoh quyền lực nhất của Ai Cập)

332 TCN – Alexander Đại đế chinh phục Ai Cập

196 TCN – Đá Rosetta được khắc

30 TCN – Rome chinh phục Ai Cập; Cleopatra tự tử

394 sau Công Nguyên – Chữ tượng hình cuối cùng được ghi

642 – Người Ả Rập chinh phục Ai Cập

1773 – Thomas Young ra đời

1790 – Jean-François Champollion sinh

1798 – Napoléon xâm lược Ai Cập

1799 – Đá Rosetta được phát hiện

(Tất cả các niên đại cổ đại đều là phỏng đoán tốt nhất của các nhà sử học và khảo cổ học)

 

Tôi hình dung một nhà khảo cổ học, hàng ngàn năm sau, người có tiếng bay lạch cạch khi chạm vào một thứ gì đó rắn và cứng, ẩn trong đất. Ở thời đại xa xôi này, không ai biết chắc liệu đã từng có Hoa Kỳ hay cái tên này chỉ đề cập đến một địa điểm huyền thoại, như Atlantis. Không ai nói tiếng Anh. Một số mẩu viết bằng tiếng Anh vẫn còn tồn tại. Không ai có thể đọc chúng.

Tảng đá bên dưới cái bay trông nhẵn nhụi dọc theo một phần chiều dài của nó, nhưng nhìn thoáng qua sẽ thấy nó chỉ là một mảnh vỡ của thứ từng là một khối đá lớn. Tuy nhiên, độ mượt mà vẫn đủ để thiết lập nhịp điệu; tự nhiên hiếm khi hoạt động gọn gàng như vậy. Một cái nhìn gần hơn vẫn còn hứa hẹn nhiều hơn. Những đường nét và đường cong đó khoét vào đá - chúng có thể là một loại chữ khắc nào đó không?

Trong nhiều tuần và nhiều tháng, các nhóm nghiên cứu đã cẩn thận lần theo dấu vết chạm khắc và xói mòn. Họ sẽ nghiền ngẫm chúng không ngừng, cố gắng đoán ý nghĩa trong các biểu tượng bí ẩn. Một số quá hư hỏng hoặc mòn để có thể nhận ra, và một số khác thì hoàn toàn mất tích.

SC E AN SEV CỦA CHÚNG TÔI

Một số học giả tin rằng thông điệp nên được đọc theo cách khác:

VES NA E CS RUỘT

Làm thế nào các thám tử sẽ tiến hành? Không biết tiếng Anh, không biết lịch sử nước Mỹ, liệu họ có bao giờ có thể thấy rằng một ngôi đền đá đã từng công bố một thông điệp bắt đầu, “Bốn điểm và bảy năm trước”?

***

Ngọn nguồn của câu chuyện là từ một phiến đá granodiorit được khai quật ở Ai Cập vào tháng 7/1799. Đá Rosetta – theo tên của thị trấn nơi phát hiện ra nó – là một tấm bia khắc lại sắc lệnh theo ba phiên bản chữ viết: chữ tượng hình, chữ Demotic (chữ Ai Cập của người bình dân, thực chất là một dạng chữ giản lược của chữ tượng hình) và chữ Hy Lạp cổ đại.

Về mặt lý thuyết, đáng lẽ việc giải mã các chữ khắc trên bia không hề khó khăn, vì các học giả lúc bấy giờ đều biết tiếng Hy Lạp cổ đại. Họ có thể suy đoán, ghép nối bản dịch chữ tượng hình dựa trên bản dịch tiếng Hy Lạp. “Những người đầu tiên nhìn thấy phiến đá Rosetta đều nghĩ rằng sẽ chỉ mất hai tuần để giải mã là cùng”, Dolnick, tác giả của cuốn sách Chữ viết của các vị thần: Cuộc đua giải mã phiến đá Rosetta, kể lại, “ngờ đâu, phải mất đến 20 năm”.

Phiến đá Rosetta là gì?

Phiến đá Rosetta thực chất là mảnh vỡ của một phiến đá lớn hơn được đặt tại một ngôi đền Ai Cập vào năm 196 TCN, dưới thời trị vì của vua Ptolemy V (Ptolemy là vương triều của người Macedonia – Hy Lạp cai trị Ai Cập cổ đại). Bề mặt của nó khắc một sắc lệnh do hội đồng các thầy tế Ai Cập ban hành nhân kỷ niệm lễ đăng quang của vua Ptolemy. Văn bản ca ngợi công đức của nhà vua, đề cập đến ông như hiện thân của các vị thần, và khẳng định họ sẽ luôn sùng bái và kính ngưỡng vương triều của ông. Trong phần kết của văn bản, các thầy tế yêu cầu sắc lệnh phải được khắc trên bia “bằng ngôn ngữ của các vị thần” [ý chỉ chữ tượng hình Ai Cập], ngôn ngữ bình dân [chữ Demotic] và ngôn ngữ của người Hy Lạp. Những bản khắc sau đó sẽ được đặt tại các ngôi đền trên khắp vương quốc.

Phiến đá Rosetta thực chất là mảnh vỡ của một phiến đá lớn hơn được đặt tại một ngôi đền Ai Cập vào năm 196 TCN, dưới thời trị vì của vua Ptolemy V (Ptolemy là vương triều của người Macedonia – Hy Lạp cai trị Ai Cập cổ đại). Bề mặt của nó khắc một sắc lệnh do hội đồng các thầy tế Ai Cập ban hành nhân kỷ niệm lễ đăng quang của vua Ptolemy. Sau khi được dựng lên vào năm 196 TCN, phiến đá Rosetta đã vỡ thành nhiều mảnh. Phần sót lại gồm 14 dòng chữ tượng hình, 32 dòng chữ Demotic và 53 dòng chữ Hy Lạp cổ đại. Các nhà khảo cổ hiện vẫn chưa tìm thấy phần mảnh vỡ trên cùng và dưới cùng bên phải của phiến đá.

Vào năm 3100 TCN, người Ai Cập cổ đại sử dụng chữ tượng hình để biểu đạt ngôn ngữ Ai Cập cổ đại dưới dạng chữ viết. Khoảng 3.000 năm sau đó, dưới thời Ptolemy, hầu như chỉ có các thầy tu mới sử dụng hệ thống chữ viết phức tạp này (do đó, phiến đá Rosetta mới gọi đây là “ngôn ngữ của các vị thần”), còn dân thường sẽ sử dụng chữ Demotic đơn giản hơn.

Như Ilona Regulski, người phụ trách mảng văn hóa thành văn (lĩnh vực nghiên cứu văn hóa dựa trên văn bản) của Ai Cập tại Bảo tàng Anh Quốc, nơi trưng bày phiến đá Rosetta từ năm 1802, đã nhận định, “thời điểm đó Ai Cập là một xã hội đa văn hóa, … và những người biết đọc, biết viết có thể đọc và viết bằng nhiều ngôn ngữ. Do đó, vào thời này, việc chuyển ngữ bất kỳ loại văn tự chính thức nào sang các chữ viết khác đều khá dễ dàng, cho dù đó là tiếng Ai Cập sang tiếng Hy Lạp hay tiếng Hy Lạp sang tiếng Ai Cập”.

Hội đồng đã ban hành sắc lệnh vào giữa Cuộc nổi dậy Vĩ đại (năm 206 đến năm 186 TCN), một cuộc nổi dậy bắt nguồn từ sự bất đồng giữa vương triều Hy Lạp Plotemy và các thần dân Ai Cập của họ. Các cựu binh Ai Cập tham gia cuộc chiến do cha của Plotemy V lãnh đạo “trở về nhà, họ không chấp nhận vị thế công dân hạng hai của mình” và đã nổi dậy giành lại sự lãnh đạo đất nước về tay người Ai Cập. Phiến đá Rosetta đề cập trực tiếp đến những sự kiện này, trình bày chi tiết cách Ptolemy V, người kế vị cha mình vào khoảng năm 204 TCN, chiếm được một thị trấn của kẻ thù, “chém những kẻ nổi loạn đang ở đó thành từng mảnh, và … đã tiến hành một cuộc tàn sát vĩ đại.” Bằng những khúc ngợi ca vị vua trẻ tuổi, sắc lệnh về cơ bản là “một tấm áp phích tuyên truyền được khắc trên đá”, Dolnick ví.

Mời các bạn tải đọc sách Cuộc Đua Giải Mã Hòn Đá Rosetta của tác giả Edward Dolnick.